Veilige hoofdondersteuning in een Volvo

Hans Hedberg, heritagemanager bij Volvo Cars, staat in een opgeknapte hangar in Arendal op Hisingen. De hangar is verbonden aan het Volvo Museum, dat binnenkort gaat verhuizen naar World of Volvo. World of Volvo is het nieuwe, ambitieuze centrum van Volvo Cars, dat begin 2024 de deuren opent in het centrum van het Zweedse Göteborg.

Hans staat naast een prachtige blauwe Volvo P1800 S, uit het jaar 1968. Een ongeoefend oog zou niets ongewoons aan de auto opmerken, maar dit specifieke model heeft een accessoire dat eind jaren zestig geen enkele andere auto ter wereld had: een hoofdsteun.

In 1956 werd Gunnar Engellau CEO van Volvo Cars, en hij had grootse plannen met het bedrijf. De Amerikaanse markt moest worden veroverd, met meer modellen en veiligere auto's. Toen Gunnar Volvo Cars overnam, produceerde het bedrijf jaarlijks 31.000 auto's. Toen hij in 1971 zijn post verliet, bedroeg het aantal ruim 205.000. Onder zijn leiding werd Volvo Cars een mondiale autofabrikant.

De vrouw van Gunnar, Margit Engellau, was fysiotherapeut in het Sahlgrenska-ziekenhuis in Göteborg waar ze dagelijks patiënten zag die gewond raakten bij auto-ongelukken. Dit was een tijd voordat whiplash een bekend fenomeen werd, en nog voordat de gevolgen duidelijk werden van een aanrijding waarbij het hoofd van de ene naar de ander kant geslingerd wordt.

“Margit Engellau behandelde veel mensen die gewond waren geraakt in het verkeer”, vertelt Hans. “In de weekenden woonde ze diners bij met haar man en andere mensen bij Volvo Cars en deelde ze haar ervaringen uit het ziekenhuis. Ze vond dat er iets in auto's moest worden veranderd om de nek en het hoofd van mensen beter te beschermen. Als we nu terugkijken en beseffen hoe vroeg Volvo Cars was op het gebied van autoveiligheid, dan moeten we Margits bijdrage hieraan niet vergeten.”

In de jaren dat Gunnar Engellau de CEO van Volvo Cars was, zijn er veel belangrijke stappen gezet op weg naar meer veiligheid. In 1959 installeerde Volvo Cars als eerste autofabrikant ter wereld standaard driepunts veiligheidsgordels in de Amazon en de PV 544. Twee jaar eerder kon je als extra uitrusting al stoelgordels voor de Amazon bestellen.

De volgende belangrijke innovatie was de Volvo-stoel, die in 1965 op de markt kwam – een unieke autostoel met lendensteun en kussens van zacht schuim, ontwikkeld met behulp van 'medische expertise'.

"De Volvo-stoel was een wonder van technologie, ergonomie en veiligheid", zegt Hans. “Dit was erg belangrijk voor Volvo. Geen enkele andere auto had destijds een verstelbare rugleuning. Opeens konden chauffeurs comfortabel zitten zonder vermoeid te raken. De mogelijkheid om veilig en comfortabel te zitten is nog steeds cruciaal voor ons bij Volvo Cars.”

Volgend op de introductie van de Volvo-stoel werden de eerste tekeningen gemaakt van een hoofdsteun die eenvoudig op de stoel kon worden gemonteerd. Opvallend is dat de nieuwe hoofdsteun in eerste instantie werd verkocht als comfortartikel, niet als veiligheidsvoorziening.

Hans Hedberg opent het portier van de blauwe Volvo P1800 S. Deze was eigendom van Gunnar Engellau. Margit Engellau had een soortgelijke, maar dan in licht goud met reekleurige bekleding. De twee speciale auto's, Gunnar en Margit, zijn momenteel eigendom van Volvo Cars en te bewonderen in het Volvo Museum.

“Gunnar werd tot 1975 gereden door Gunnar Engellau”, legt Hans uit. “Ik heb in de loop der jaren met veel P1800's een proefrit gemaakt, maar geen enkele is zo fijn om mee te rijden als deze. Zowel Gunnar als Margit zijn conceptauto's, geoptimaliseerd om zo comfortabel mogelijk te rijden, met grote carburateurs, een uitgebalanceerder chassis en volmaakt afgesteld in zowel grote als kleine details. De wagen heeft ook een veiligheidsconcept dat zijn tijd ver vooruit was, met extra koplampen en een vroege uitvoering van koplampwissers. En natuurlijk de hoofdsteun.”

Het verhaal van Margit Engellau is al vaker verteld, maar volgens Hans Hedberg nog niet vaak genoeg. In een vergeten Volvo-advertentie uit 1993 werd Margit gefilmd in het Sahlgrenska-ziekenhuis. De advertentie eindigt met de woorden: "Je had wellicht nog nooit van Margit Engellau gehoord, maar misschien heb je wel het monument gezien dat ze voor haar hebben opgericht." Daarna komt een rode Volvo 960 in beeld met de boodschap: rijd veilig.

“Het is een mooi verhaal: het feit dat het idee achter een van onze belangrijkste veiligheidsconcepten van haar kwam, en dat dit werd gerealiseerd in de Volvo P1800, de fraaiste van alle Volvo-modellen. De sterren stonden goed". concludeert Hans.

Margit Engellau is helaas in 1981 overleden, maar haar vernieuwende ideeën blijven levens redden.